Badania rotacyjną sondą ultradźwiękową (IRIS) - badanie jakości rurek i rur

System badania ultradźwiękowego rur wewnętrzną sondą obrotową (Internal Rotary Inspection System - IRIS) jest metodą czułą na wady powierzchniowe zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne oraz wady objetościowe wewnątrz materiału. Wykorzystywana jest do tego celu turbinka wodna z sonda obrotową (35 obrotów /sekundę) gdzie wiązka ulradźwiękowa skanuje po linii śrubowej otwór, pokrywając całą powierzchnię wewnętrzną badanej rury. Oprogramowanie IRIS monitoruje i zapisuje w sposób ciągły sygnał (echo fali ultradźwiękowej) pochodzący od powierzchni wewnętrznej rury oraz od powierzchni zewętrznej, precyzyjnie mierząc jej grubość. Pomiar ten dokonywany jest z dokładnością +/- 0.2mm. Wartość tego pomiaru zależy w bardzo dużym stopniu od jakości powierzchni, występujących osadów oraz zmian geometrii i kształtu badanej rury. Jeden z głównych wniosków przy inspekcjach z wykorzystaniem metod IRIS jest konieczność wymaganej czystości wewnątrz rury oraz dokładne odpowietrzenie na czas badania gdyż odbywa się ono w rurze wypełnionej wodą . Czas potrzebny na przebadanie metodą IRIS jest około 3 razy dłuższy aniżeli metodą elektromagnetyczną XRFT z uwagi na ryzyko przeoczenia małych wad przy zbyt szybkim skaningu. W obszarach gdzie występują zmiany geometrii rurek należy zastosować dodatkową metodę uzupełniającą jak np wideoskopię. IRIS nie jest wystarczająco czułą metodą na wady liniowe (nie objętościowe) jak np. pęknięcia. Przed dokonywaniem zwłaszcza kosztownej wymiany rur w badanych urządzeniach np. (chłodnicach, wymiennikach ciepła) lub naprawy zalecane jest potwierdzenie wyników badań poprzez zastosowanie metody uzupełniającej.


Zwykle stosowany ręczny system przesuwu sondy pozwala na przebadanie około 200 sztuk rurek w ciągu jednej zmiany. Podczas badania większej ilości rurek lub rur o większej średnicy zalecany jest system automatycznego przesuwu sondy gwarantujący stały precyzyjny skaning.

Echo odbitej fali ultradźwiękowej od powierzchni wewnętrznej oraz zewnętrznej rurki pozwala na obliczenie grubości ścianki rury na podstawie różnicy w czasie przejścia oraz znanej prędkości fali ultradźwiękowej w wodzie i badanym metalu. Podstawowy zakres średnicy wewnętrznej dla których można zastosować metodę IRIS wynosi od 10 do 75mm. Wykrywane wady to : ubytki erozyjne, korozyjne, wytarcia, pocienienia. Badaniom mogą być poddawane rury wykonane praktycznie ze wszystkich rodzajów materiału.

Wyniki z badań metodą IRIS są prezentowane w postaci map skaningu z lokalizacją wad tzw B, C, lub D-scan czyli przekrój wzdłużny, poprzeczny oraz mapa powierzchni rozwiniętej.

ą ś ź